Söz söyleme sanatı ve satranç

Konu: Söz söyleme sanatı ve satranç 3/1/2010, 17:59

Söz söyleme sanatı ve satranç

Ulusal takıma hoca bulmak konusunda herkes bir şey söylüyor, yazıyor. Reklamdaki kamyon şoförünün dediği gibi “Ağzı olan konuşuyor”. Yerli mi olsun yabancı mı?

Efendim hocanın yerlisi yabancısı mı olur, hoca hocadır. Hatta yabancıya karşı olanlara cahil diyecek kadar ileri gideni bile var. O cahillerin başında da ben gelmekteyim. Yabancı teknik adama karşı olma gerekçem de ulusal takımın bir motivasyon ekibi olmasıdır. Arada bir toplanıp, başkalarının çalıştırdığı, hazırladığı futbolcuların ancak etkin motivasyonla başarılı olabileceğine inanırım. Bunu sağlayan en temel araç da dildir. Türkçe bilmeyen, dolayısıyla bizim değerlerimizden uzak teknik adamların bizim dili öğrenme ihtimali zordur. Ayrıca Türkiye 5 milyon Avro civarında bir parayı hocaya veremez. Türkiye üretmek zorunda olan bir ülkedir. Üretmeden kaynakları tüketerek hiçbir ülkenin futbolu gelişemez. Bilgisiz konuşmalar, yazılar, istekler insanın başına iş açar. Finliler “Bir laf insanın başına bin bela açar” diye boşuna dememişler. Bilmeden edilen kelamın, insan bir yana, kralların başına ne iş açtığına ilişkin bir hikâye anlatayım size.

Çok uzun bir zaman önce Pers ülkesinde geçtiği sanılan bir olaya göre vezir yeni bir oyun icat etmiştir. Oyun 64 siyah ve kırmızı kareden oluşan kare şeklinde bir tahta üzerinde taşları hareket ettirerek oynanmaktadır. En önemli taş Kral’dır. Önem sırasına göre ondan sonra gelen taş ise vezir. Oyunda hedef düşman Kralı ele geçirmektir. Sözünü etmeye çalıştığım oyun, bildiğiniz gibi satranç.

Kral oyunu o denli benimsemiş ki, vezire “Dile benden ne dilersen” demiş. Vezirin yanıtı hazırdır “Ben tok gözlü bir insanım” demiş. Şah’a sadece küçük bir ödül istediğini söylemiş. Kendi icadı tahtanın üzerine yan yana ve yukarıdan aşağı sekizer sıralı dizilmiş kareleri göstermiş ve ilk kareye tek bir buğday tanesi, ikinci kareye bunun iki katı, üçüncü kareye ikincinin iki katı buğday tanesi konularak bunun bu şekilde sonuncu kareye kadar devam ettirilmesini istemiş. Kral itiraz etmiş. Böyle önemli bir icat için bu denli küçük bir ödül verilemeyeceğini söylemiş. Mücevherler, saraylar, cariyeler önermiş vezirine. Ama vezir geri çevirmiş. İstediği sadece küçük buğday tepecikleriymiş. Kral danışmanının alçakgönüllülüğüne ve tokgözlülüğüne gizliden gizliğe hayranlık duyarak kabul etmiş.

Ne var ki, krallığın tahıl ambarlarından sorumlu yetkili buğday tanelerini saymaya başladığında Kral tatsız bir sürprizle karşılaşmış. 1, 2, 4, 8, 16, 32, 64, 128, 256, 512, 1024… Ancak 64. kareye yaklaşırken buğday tanelerinin sayısı inanılmaz bir miktara ulaşmış. Gerçekten de bu sayı yaklaşık 18.5 kentilyondur. Eğer satranç tahtasında 64 (8x8) yerine 100 (10x10) kare olsaydı, buğday tanelerinin ağırlığı dünyanın ağırlığı kadar olacaktı.

Sözünü yerine getiremeyen Kral, aritmetiği iyi öğrenmediği için kendini suçlayarak hükümdarlığı vezirine mi devretti, bunu hiçbir zaman öğrenemeyeceğiz. Ama öğrendiğimiz bir şey var ki, o da bilgisiz konuşmanın insanın başına bela açtığıdır. Bu durumda yorum yaptığını sanarak kültürel hayatımızı kirletenler neden baş tacı edilir? Tokgözlü ve alçakgönüllü bir vezirimiz olsa da bu sorunun yanıtını öğrenebilsek…